Erfdieren

Zelf dacht ik altijd dat deze fabel was ontstaan omdat onze honden en katten vroeger niet als huisdier gehouden werden, maar als waakhond of muizenvanger in de hooiberg. Omdat ze ook in strenge winters hun leven buiten moesten doorstaan en vlooien niet tegen deze kou kunnen had ik het idee dat het vlooienprobleem zich in de winter vanzelf weer oploste. Klinkt aannemelijk toch? Maar deze gedachtengang klopt uiteindelijk niet, want ook vroeger leefden vlooien vrolijk verder in de warme vachtjes van onze erfdieren. 

“Soms lijkt het er op dat we als huisdier eigenaar een ware vlooienfokkerij zijn begonnen”

Vroeger en nu

Vroeger hadden honden en katten dus vlooien in de winter en daarom ook nu. En om het allemaal nog even een graadje erger te maken helpen wij het groeien van deze vlooienpopulatie tegenwoordig een flink handje mee door onze huidige levensstijl. Soms lijkt het er zelfs op dat wij als huisdier eigenaar een ware vlooienfokkerij zijn begonnen. Bedenk je eens dat onze huizen vroeger koud, vochtig en tochtig waren en nu continu een behaaglijke 21 graden zijn met behulp van cv, ventilatie en isolatie. Daarnaast is de kille koude vloer van vroeger - hooguit bedekt met een enkel kleedje - vervangen door vloerbedekking, laminaat en parket en is er volop ruimte waar vlooieneitjes heerlijk kunnen blijven liggen.

Vroeger was alles beter

Ook de rest van de inrichting van ons huis is ernstig veranderd. Vroeger hadden we oerdegelijke eikenhouten gladde meubelen in onze woonkamer waar vlooieneitjes niet zo veel kans hadden te blijven liggen. Tegenwoordig gebruiken we mooi gestoffeerde banken en stoelen waarin vlooien maar al te graag hun eitjes achterlaten. Misschien heeft je oma daarom in dit geval toch wel een beetje gelijk als ze weer eens zegt: ‘Vroeger was alles beter’.

“Een vrouwtjesvlo kan per dag 50 eitjes leggen”

De levenscyclus van een vlo

Om goed te kunnen begrijpen hoe jij je kat en huis vlo-vrij kunt houden is het belangrijk te weten hoe de levenscyclus van de vlo eruit ziet. Eén enkele vrouwtjesvlo die leeft op jouw kat kan per dag vijftig eitjes in de vacht leggen. Dat doet ze dagelijks, gedurende haar hele leven, dat zo’n drie weken duurt. Daarmee legt ze gemiddeld zo’n 1.050 eitjes, die direct vanaf de vacht op de grond vallen en in ongeveer tien dagen veranderen in larven. Deze uitgekomen larven zoeken een lekker plekje op in naden en kieren en voeden zich met vlooienpoep, andere larven en huidcellen uit huisstof. Weer zo’n tien dagen later veranderen deze larven in een pop en dan kan het grote wachten beginnen tot hun moment daar is.

Het uitkomen van de poppen

Bij de juiste druk, geluid, warmte en trillingen die verraden dat er een mens of dier in de buurt is komen de poppen van een vlo uit en slaan ze hun slag. Wanneer ze dat precies doen, daar zijn de inzichten schijnbaar over verdeeld. Het kan wel tot een jaar duren eer die “gunstige omstandigheden” zich voordoen. Als je het dus goed bekijkt kan een kat die maar één vlo op haar lijf had en per ongeluk een dagje opgesloten is geweest in de slaapkamer - waar ze normaal nooit mag komen - vijftig eitjes achterlaten, die rustig wachten tot een moment later in het jaar waarop je kat weer onbedoeld in de slaapkamer terecht komt, waarop ze haar met zijn 50-en tegelijk zullen bespringen.

“Vlooien zijn prima onder controle te houden met de juiste leefregels”

Zakt de moed je al in schoenen? Dat is helemaal niet nodig, want vlooien zijn prima onder controle te houden als je maar rekening houdt met de volgende leefregels:

• Stop niet met ontvlooien in de winter
• Gebruik het vlooienmiddel waarvoor en op de manier dat het bedoeld is. 
  Dit klinkt logisch, maar uit onderzoek is gebleken dat verreweg de meeste niet geslaagde vlooienbehandelingen ontstaan door verkeerd gebruik door de eigenaar. Zo moeten pipetten gedruppeld worden op de huid in de nek en NIET over het voer, op de vacht of de staart of in de huid gemasseerd worden. Kies ook het juiste middel voor jouw soort probleem, een vlooienplaag moet namelijk anders behandeld worden dan een preventieve behandeling.
• Weeg je kat voordat je vlooienmiddelen koopt 
  Zorg voor pipetten of pillen die passen bij het gewicht van je kat. Vaak wordt namelijk het gewicht van Maine Coons en kittens overschat, terwijl het gewicht van de normale huis-, tuin- en keuken kat juist weer onderschat wordt.
• Behandel op tijd 
  Behandelen om de vier weken betekent ook echt behandelen om de vier weken en niet per ongeluk om de vijf weken. De vlooienpoppen hebben dan weer een week de tijd om een gastheer te bespringen en zich opnieuw voort te planten.
• Behandel al je huisdieren 
  Dat je alleen vlooien op je ene kat ziet betekent niet dat de andere ze niet heeft of niet kan krijgen. Behandel daarom bij voorkeur al je huisdieren tegelijkertijd. Houd er wel rekening mee dat niet alle vlooienmiddelen geschikt zijn voor zowel kat als hond, en dat de juiste dosering erg belangrijk is. Een te hoge dosering kan dodelijk zijn en een te lage dosering speelt resistentie in de hand.
• Behandel ook de omgeving 
  Maar 5% van de vlooien leeft op je huisdier, de rest leeft in je huis, onderverdeeld in 10% poppen, 35% larven en 50% eitjes. Het behandelen van de omgeving is dus net zo belangrijk. Koop daarom naast vlooienmiddelen voor je kat ook een indoor spray voor het huis. Die kun je gebruiken om alle plekken waar je kat ooit is geweest (dus ook op de plekken waar hij eigenlijk niet mag komen maar stiekem toch wel eens komt). Als richtlijn kun je aanhouden dat één spuitbus voldoende is voor één behandeling van één verdieping in je huis.

“Vlooien zijn gastheer-specifiek en springen niet over”

Vlooien springen niet over van het ene dier op het andere

Het is een fabel om te denken dat je kat een vlooienbesmetting kan oplopen in een kattenpension of een kattentrimsalon. Vlooien zijn namelijk gastheer-specifiek: de gastheer waarvan het bloed als eerste is gedronken blijft de enige gastheer, ook als het eitje daar vanaf valt. Wel is het mogelijk dat uitgekomen poppen in een pension of andere omgeving je kat bespringen, maar dan moeten die er natuurlijk wel zijn. Een goed dierenpension of een goede trimsalon zal zorgen voor een schone ruimte waarin geen poppen liggen. En stel dat er dan toch een keer een pop in een kiertje achter is gebleven, dan is dit nog geen gevaar voor jouw preventief goed behandelde kat.

Vlooienvangers 

En dan nog een leuk laatste weetje over katten en vlooien. Katten zijn uitstekende vlooienvangers en kunnen prima een vlooienbesmetting hebben terwijl wij daar helemaal niets van merken. Dat komt door de hoge mate aan zelfverzorging die een kat heeft, namelijk drie uur per dag. Met zijn getrainde mond en tong is hij prima in staat om een vlooienpopulatie tot het minimale te beperken. Krijgt hij echter ineens last van stress of mondproblemen waardoor het wassen op een lager pitje zal komen te staan, dan krijgen de vlooien wel vrij spel en lijkt hij ineens onder de vlooien te zitten. Daar liep hij dan echter al een tijd mee rond. 

Resistentie tegen vlooienmiddelen

Tot slot wil ik nog even een fabeltje ophelderen. Steeds vaker doen er verhalen de ronde dat vlooien resistent zijn voor vlooienmiddelen, met name voor Frontline. Dit is echter nooit bewezen. Sterker nog, er is aangetoond dat zowat alle gevallen die vermeend resistent waren dit in de praktijk helemaal niet waren; de vlooienbehandeling sloeg niet aan door verkeerd gebruik. Wil je hier meer over weten? Lees dan eens de artikelen: 'De kriebels van alle onzin' uit het Dibevo vakblad en 'Falende vlooienbestrijding' van Paul Overgaauw

Ik hoop dat ik je met dit blog niet teveel kriebels heb bezorgd maar je vooral geholpen heb om het plaatje compleet te krijgen. Wil je nog meer weten over vlooien? Kijk dan eens naar het zeer uitgebreide online document dat VCG heeft gepubliceerd over vlooien bij katten

Groetjes Wendy

Blog van december 2015 geupdate juni 2018 
Dit blog is de nr 5 van de blog top 10 met de best gelezen blogs van 2017.